Aleksandrów – wieś w Gminie Łuków, w 1878 r. była jeszcze kolonią, która miała w posiadaniu 683 morgi ziemi. Powstała ona na bazie rozległego majątku Łazy. Majątek ten w 1866 r. liczył 2706 mórg ziemi, z tego na grunty orne i ogrody przypadało 680 mórg, na łąki – 184, na pastwiska i zarośla – 269, na lasy – 1031. Nieużytki i place zajmowały 542 morgi. 

Po uwłaszczeniu, na mocy ukazu carskiego z 1864 r., część folwarku zajęli pracujący tam chłopi. Pozostałą część majątku właściciel sprzedał bogatszym rolnikom.

Z informacji zawartych w „Kronice Szkoły Powszechnej w Aleksandrowie” wynika, że wieś ta powstała z części majątku Łazy, którego właścicielem – jeszcze w roku 1863 – był niejaki Dobraczyński.

Dziedzic ten, oprócz rozległego folwarku, posiadał doskonale prosperujące na swym terenie zakłady przemysłowe – to jest browar i gorzelnię. Niewielki ten przemysł przynosił właścicielowi bardzo duże zyski.

Po uwłaszczeniu rozpoczęła się parcelacja dóbr Dobraczyńskiego. Dokończył jej następny dziedzic Karol Nowowiejski , który zbankrutował. W tym czasie wielu polskich chłopów opuszczało wieś i przenosiło się do miast w poszukiwaniu pracy w rozwijającym się kapitalistycznym przemyśle.

Inni bogaci chłopi, zwłaszcza Niemcy wyznania ewangelickiego, wiedząc o sprzedawanych majątkach ziemskich w okolicy Łukowa i Serokomli masowo wykupywali ziemię obszarniczą, wznosząc zabudowania dość daleko od siebie oddalone.

W listopadzie 1870 r. przybył w te strony pierwszy kolonista niemiecki, August Jakubowski, a za nim podążyli inni. W krótkim czasie przybyło do obecnego Aleksandrowa i Łazów 47 osób (w tym tylko 7 wyznania katolickiego, pozostałe były ewangelikami).

Kolonia Aleksandrów powstała, jak informują materiały, w 1870 r. i przyjęła nazwę (jak sugerowano w w/w „Kronice”) na cześć i pamiątkę panującego w tym czasie w Rosji cara Aleksandra II (1855 – 1881). Nic w tym dziwnego, jako że chłopi byli wdzięczni carowi za uwłaszczenie – a zwłaszcza za bezpłatne przyznanie ziemi, którą uprawiali, a która dotąd należała do dziedziców.

Koloniści niemieccy wykupili 919 mórg ziemi i w dniu 25 listopada 1870 r. wydzielili 5 mórg ziemi „dla dobra wszystkich” oraz 3 morgi ziemi pod budowę kaplicy.

Szkołę i kaplicę, wraz z mieszkaniami i innymi budynkami dla nauczyciela i pastora, wznieśli w latach 1870 – 1871. Pierwszym prywatnym nauczycielem niemieckich kolonistów był August Thomas . Szkołę utrzymywali sami koloniści.

W okresie I wojny światowej liczba ludności niemieckiej w Aleksandrowie gwałtownie spadła.

Rosjanie, wycofując się z tych stron w lipcu 1915 r. zabrali ze sobą wiele rodzin niemieckich, wywożąc je w głąb Rosji. Część z tych ludzi wróciła po ustaniu działań wojennych w 1918 r. Inni – prawdopodobnie osiedlili się na stałe w Rosji.

Staraniem Inspektora Szkolnego w Łukowie, Władysława Matuszkiewicza , szkoła kolonistów niemieckich została przejęta na własność Skarbu Państwa. Odtąd uczęszczali do niej uczniowie zarówno pochodzenia polskiego, jak i niemieckiego.

Mianowany został kierownik, który objął obie szkoły powszechne i nimi zarządzał. Nauczycielem w tej szkole był Eugeniusz Sztyler z żoną. Był on wyznania ewangelickiego. Długie lata nauczycielem, a następnie kierownikiem Szkoły Powszechnej, zaś po II wojnie światowej – Szkoły Podstawowej w Aleksandrowie był Wiktor Szaniawski.

To właśnie staraniem W. Szaniawskiego zostało wystawione w dniu 13 lutego 1938 r. przedstawienie pt. „Mąż z grzeczności” w wykonaniu artystów – amatorów. Aktorami w tym spektaklu byli członkowie koła Związku Strzeleckiego oraz Kółka Rolniczego. Uzyskany dochód, w wysokości 148 zł, został przeznaczony na zakup odbiornika radiowego na baterie dla Szkoły Powszechnej w Aleksandrowie.

Informacja powyższa została zawarta w dwutygodniku „Podlasie”, a podał ją prezes Dozoru Szkolnego Gminy Gołąbki.

W końcowym okresie okupacji hitlerowskiej, w 1944 r. w Aleksandrowie powstała Spółdzielnia Spożywców „Promień”, w której ludność (głównie wysiedlona z terenów włączonych do III Rzeszy) zaopatrywała się w niektóre artykuły „kartkowe”, spożywcze i przemysłowe.

Po II wojnie światowej spółdzielcy z Aleksandrowa oraz z innych wsi Gminy Gołąbki zorganizowali na początku 1948 r. Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska”.

W w/w roku do wspomnianej gminy należało 12 wsi, w tym miejscowość Aleksandrów.

W końcu 1954 r., z części Gminy Gołąbki, utworzona została Gromadzka Rada Narodowa w Aleksandrowie.

W 1970 r. liczyła ona 4.726 mieszkańców, w tym 2.371 mężczyzn. Była to jedna z większych gromad powiatu łukowskiego – bowiem w jej skład wchodziło aż 15 wsi – m. in. Aleksandrów, Dminin, Gąsiory, Gołąbki, Jeziory, Kownatki, Łazy, Łazy Kolonia Trzecia, Rzymy Las, Rzymy-Rzymki, Strzyżew, Suchocin.

W 1970 r. 1.352 osoby z gromady Aleksandrów (czyli prawie 29 %) utrzymywały się ze źródeł pozarolniczych. Najpowszechniej występowało to zjawisko w Łazach – gdzie poza rolnictwem znalazły pracę 382 osoby (czyli ponad 55 % mieszkańców tej wsi).

Oddanie, na początku lat 70-tych, do użytku części Zakładów Mięsnych oraz fabryki „PONAR-REMO”, jak też rozbudowa i modernizacja istniejących dotychczas zakładów pracy Łukowa spowodowało, że liczba mieszkańców Gromady Aleksandrów, utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych, dynamicznie rosła.

Gromada Aleksandrów została zlikwidowana 31 grudnia 1972 r. Większość jej wsi weszła do nowoutworzonej dużej Gminy Łuków, która rozpoczęła działalność 1 stycznia 1973 r.

Po likwidacji GRN w Aleksandrowie dokonano w latach 1973 – 74, adaptacji budynku pogromadzkiego na Gminny Ośrodek Zdrowia.

W tych też latach położony został dywanik asfaltowy na drodze do Gąsior (3,2 km) oraz do Strzyżewa (2,4 km).

W latach 1980 – 85 w ramach kapitalnego remontu starego poniemieckiego budynku szkolnego, dobudowane zostało, znacznych rozmiarów, skrzydło gmachu.

Staraniem miejscowej ludności w latach 1984 – 86 zbudowany został sklep wiejski. W tych też latach wykonana została stabilizacja cementem drogi prowadzącej do Krężnicy (o długości 1,55 km).

W latach 1991 – 93 miała miejsce rozbudowa świetlicy wiejskiej.

Duże prace wykonane zostały w Aleksandrowie w r. 1993. Do wodociągu wiejskiego o długości 7 136 m wykonano 49 przyłączy. W tym też roku wykonano stabilizację drogi do Krężnicy o długości 700 m oraz położono nawierzchnię bitumiczną o długości 2 250 m.

Pierwszy telefon w Aleksandrowie został doprowadzony do bazy GS „SCh”, a następny do Gromadzkiej Rady Narodowej – w początku 1955 r.

Zlewnia mleka zbudowana została w Aleksandrowie w 1971 r. Pracowała ona na rzecz Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Łukowie – do końca 1996 r.

Elektryfikację wsi Aleksandrów zakończono dopiero w 1969 r. Władze powiatowe nie spieszyły się z elektryfikacją miejscowości, gdyż sieć osadnicza tej wsi ma charakter rozproszony – co przysparzało dodatkowych kosztów przy instalacji sieci niskiego napięcia.

W końcu 1997 r. mieszkało w Aleksandrowie 471 osób narodowości wyłącznie polskiej – jako że ludność niemiecka została przesiedlona (w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej) na zachodnie tereny polskie, wcielone jesienią 1939 r. do Rzeszy – i już w te strony nie powróciła.

Henryk Szczęśniak